Periodontolog – kto to jest i czym się zajmuje?

Najczęściej pacjenci zgłaszają się celem kontroli i przeprowadzenia specjalistycznego badania periodontologicznego wraz z pomiarem głębokości kieszonek dziąsłowych. Niepokoi ich wysięk (krwawienie dziąseł), ruchomość zębów lub odsłonięte szyjki (tzw. recesje), co często wiąże się z nadwrażliwością (ból zębów podczas spożywania pokarmów zimnych lub gorących). W przypadku dolegliwości wywołanych bodźcami termicznymi (np. ból zęba po zjedzeniu lodów lub wypiciu gorącej herbaty czy kawy), niezwykle istotne jest przeprowadzenie profesjonalnego badania żywotności miazgi, aby wykluczyć jej stan zapalny. Nasi lekarze, pracując w powiększeniu (lupy, mikroskop zabiegowy), posiadając wieloletnie doświadczenie oraz specjalistyczne narzędzia diagnostyczne, potrafią ocenić czy problem dotyczy nadwrażliwości (z uwagi na odsłonięte kanaliki zębinowe), czy też ząb wymaga leczenia zachowawczego (nieszczelne wypełnienie, tzw. mikroprzeciek).

Jeśli pacjent zauważy jakiekolwiek niepokojące objawy: problemy z dziąsłami, krwawienie z dziąseł, rozchwianie zębów (ruchomość), kamień i osad, przebarwienia zębów, odsłonięte szyjki, nadwrażliwość zębów (zimne, gorące pokarmy) czy zmiany w kolorze śluzówki na wewnętrznej powierzchni warg, policzków lub języka – może się zapisać na konsultację specjalisty periodontologa i nie potrzebuje skierowania. Wystarczy, że zadzwoni pod nr: 603583783 i zarezerwuje dogodny dla niego termin wizyty.

Zdarza się, że pacjenci są kierowani przez lekarza prowadzącego lub lekarza POZ, w związku z planowanymi zabiegami i koniecznością wyeliminowania potencjalnych ognisk zakażenia w jamie ustnej. W takiej sytuacji zawsze analizujemy dokumentacje radiologiczną (aktualne zdjęcie OPG 2D), a następnie badamy szczegółowo zarówno tkanki twarde, jak i miękkie, przed wydaniem pisemnej opinii. Często również lekarze ginekolodzy kierują pacjentki ciężarne lub planujące ciążę, ponieważ zmiany hormonalne w organizmie kobiety mogą się manifestować w jamie ustnej (krwawienie dziąseł, tzw. guzy ciążowe, nadziąślaki), które mogą utrudniać szczotkowanie zębów, przyczyniając się tym samym do gromadzenia płytki i kamienia. Przyszłe mamy są świadome, że zgodnie z doniesieniami naukowymi, schorzenia przyzębia mogą przyczyniać się do przedwczesnego porodu, więc skrupulatnie przestrzegają wizyt kontrolnych i higienizacyjnych. Zarówno lekarze rodzinni, jak i pediatrzy kierują pacjentów do specjalisty periodontologa, kiedy zauważą zmiany na błonie śluzowej, pacjent uskarża się na pieczenie języka lub powstanie jakiejś „narośli” w jamie ustnej.

Recesje leczy się za pomocą przeszczepu tkanki łącznej (zazwyczaj z podniebienia), który po wgojeniu pozwala pokryć odsłonięte powierzchnie korzeni i wyeliminować nieprzyjemne odczucia podczas spożywania pokarmów o temperaturze innej niż pokojowa.

Lekarz specjalista najpierw bada stan miazgi i tkanek okołowierzchołkowych zębów, przeprowadzając analizę zdjęcia rtg, a następnie – badanie zewnątrz- i wewnątrzustne (włącznie z testami żywotności miazgi). Sprawdza też stopień ruchomości zębów, a także głębokość kieszonek i na tej podstawie podejmuje decyzję, które zęby należy ustabilizować. Zazwyczaj wykorzystuje do tego światłoutwardzalne włókna stomatologiczne (tzw. włókno szklane), którym – za pomocą materiału kompozytowego typu flow (wysokiej jakości płynny kompozyt) unieruchamia zęby. Możliwa jest również tymczasowa stabilizacja za pomocą ligatury nylonowej.

Każda zmiana na błonie śluzowej jamy ustnej (zarówno na powierzchni wewnętrznej wargi, policzka, na języku lub pod nim) wymaga specjalistycznej konsultacji i zbadania. Niekiedy jest to jedynie niegroźny przerost małego gruczołu ślinowego, wyczuwalny jako maleńki guzek, czasem może świadczyć o toczącym się procesie zapalnym lub nieprawidłowym namnażaniu komórek. Niezbędna jest wiedza i doświadczenie lekarza specjalisty, który decyduje o ewentualnym wycięciu zmiany oraz przeprowadzeniu badania histopatologicznego.

Zdarza się, że przerośnięte wędzidełka (języka lub warg) uniemożliwiają prawidłowe przyjmowanie pokarmu u noworodka. W takich sytuacjach lekarz neonatolog lub położna laktacyjna, w trosce o możliwość karmienia naturalnego, kierują na konsultację i ewentualne podcięcie wędzidełka. W ENDO Klinice przeprowadzamy zabiegi frenulektomii nawet u kilkudniowych noworodków. U starszych dzieci, cierpiących na tzw. pull syndrome, często sami rodzice czy wychowawcy przedszkolni zaniepokojeni nieprawidłową artykulacją (dziecko niewyraźnie mówi, sepleni, zęby przednie są wychylone lub zrotowane) po konsultacji z logopedą, zgłaszają się na leczenie.

Ostre stany zapalne mogą się manifestować wysiękiem (ropnym, surowiczym lub krwawieniem dziąseł), obrzękiem i bolesnością. Czasem pojawia się również nieprzyjemny zapach z ust. Utrudnia to szczotkowanie zębów. Należy niezwłocznie skonsultować się ze specjalistą periodontologiem, gdyż patogeny (bakterie, wirusy, grzyby) mogą wywołać groźne powikłania, dostając się drogą naczyń krwionośnych do istotnych narządów w ciele ludzkim. Na podstawie szczegółowego wywiadu i badania, lekarz podejmuje decyzję o wdrożeniu leczenia (nierzadko zarówno miejscowego, jak i ogólnego), aby powstrzymać infekcję. Profesjonalna aplikacja leku, bezpośrednio do kieszonki dziąsłowej, po uprzednim jej oczyszczeniu, pozwala wyciszyć stan zapalny i zmniejszyć uciążliwe dolegliwości (ból, obrzęk, krwawienie). Pacjent otrzymuje wszystkie zalecenia na piśmie i zgłasza się na okresowe kontrole, aby nie dopuścić do ponownego zaostrzenia.

Współcześnie pacjenci są świadomi, jak ważne jest leczenie i zachowanie własnych zębów. Zgłaszają się celem leczenia kanałowego, gdyż wiedzą, że własny, pełnowartościowy korzeń jest doskonałym zakotwiczeniem dla przyszłej estetycznej odbudowy części koronowej zęba. Niekiedy demineralizacja sięga na tyle głęboko (duży ubytek próchnicowy), że przed rozpoczęciem leczenia kanałowego specjalista endodonta kieruje pacjenta na konsultację do specjalisty periodontologa, celem oceny czy możliwe będzie wydłużenie korony klinicznej. Polega ono na odsłonięciu zdrowych tkanek twardych zęba, aby zapewnić szczelność przyszłej odbudowy, gdyż część cementów służących do osadzania prac protetycznych wymaga całkowitej suchości do związania. Zatem, jeśli odbudowa ma być szczelna i trwała, a wykorzystywany jest cement na bazie żywicy – cementowanie powinno się odbyć „na sucho”. Jest to możliwe po izolacji tkanek zęba za pomocą koferdamu, nitki retrakcyjnej i stworzeniu bezpośredniego dostępu.

Zespół endodontyczno-periodontalny (w skrócie: endo-perio) w zależności od stopnia zaawansowania może łączyć objawy charakterystyczne dla zapaleń miazgi, tkanek okołowierzchołkowych, a także przyzębia. Kluczowe dla właściwego leczenia jest określenie pierwotnej przyczyny i w zależności od niej – niezwłoczne podjęcie adekwatnego postępowania. Nie zawsze konieczne jest zarówno leczenie kanałowe, jak i leczenie przyzębia. Czasem wystarczy tylko jedno z nich, aby powstrzymać stan zapalny, dlatego w naszej klinice to specjalista – po dokładnym badaniu stanu miazgi i tkanek okołowierzchołkowych, decyduje o konieczności wdrożenia konkretnych procedur.

Zabieg płatowy odbywa się w znieczuleniu miejscowym i polega na odsłonięciu obszaru kości, który wymaga leczenia i ewentualnie augumentacji, czyli sterowanej regeneracji kości. Pozwala on odbudować zniszczoną kość, aby uzyskać stabilne rusztowanie dla własnych zębów lub planowanych prac protetycznych i implanto-protetycznych.

W zaawansowanej chorobie przyzębia procesy zapalne rozprzestrzeniają się na tzw. ozębną i kość wyrostka zębodołowego, wskutek czego może dochodzić do jej zaniku, prowadzącego często do zwiększenia ruchomości zębów. Pacjenci, nie chcąc tracić własnych zębów, zgłaszają się do specjalisty periodontologa, który po przeprowadzeniu wnikliwego badania i dokładnym usunięciu złogów może zaproponować unieruchomienie zębów, poprzez szynowanie.

Czy w innych sytuacjach lekarz specjalista może zaproponować unieruchomienie zębów? U dzieci i nastolatków, które aktywnie uprawiają sport, często dochodzi do urazów, również w obrębie twarzoczaszki. Jeśli zdarzy się uraz obejmujący zęby i lekarz podczas badania stwierdzi zwiększoną ruchomość – może zalecić ich ustabilizowanie. Kluczowe jest wtedy zachowanie idealnej higieny objętych unieruchomieniem zębów, aby nie doszło do progresji stanu zapalnego dziąseł.

Lekarz specjalista najpierw bada stan miazgi i tkanek okołowierzchołkowych zębów, przeprowadzając analizę zdjęcia rtg, a następnie – badanie zewnątrz- i wewnątrzustne (włącznie z testami żywotności miazgi). Sprawdza też stopień ruchomości zębów, a także głębokość kieszonek i na tej podstawie podejmuje decyzję, które zęby należy ustabilizować. Zazwyczaj wykorzystuje do tego światłoutwardzalne włókna stomatologiczne (tzw. włókno szklane), którym – za pomocą materiału kompozytowego typu flow (wysokiej jakości płynny kompozyt) unieruchamia zęby. Możliwa jest również tymczasowa stabilizacja za pomocą ligatury nylonowej.

Gingiwoplastyka jest zabiegiem wykonywanym w znieczuleniu miejscowym i polega na korekcie kształtu girlandy dziąsłowej wokół zęba lub kilku zębów, ze względów zarówno estetycznych, jak i zdrowotnych.

Lekarz dentysta specjalizujący się w dziedzinie chorób błony śluzowej i przyzębia może zalecić zabieg gingiwoplastyki, kiedy dziąsło nie otacza estetycznie szyjki zęba, np. na skutekprzerostu. Przerostowe zapalenia dziąseł mogą być związane z przyjmowanymi przez pacjenta lekami lub zaawansowanym zapaleniem przyzębia, kiedy dochodzi do zaniku kości wyrostka zębodołowego.

Polega on na nadmiernym odsłanianiu dziąseł podczas rozmowy czy uśmiechu. Etiologia gummy smile może być wieloraka. Jeśli lekarz oceni, że przyczyną jest przerost wędzidełka wargi górnej lub przerost dziąseł, które pokrywają korony zębów, może – poprzedzając zabieg skrupulatnym badaniem przyzębia – zaproponować gingiwektomię, gingiwoplastykę, frenulektomię (podcięcie wędzidełka) lub wydłużenie koron klinicznych zębów.

Co to znaczy, że są odsłonięte szyjki zębów? Recesja polega na obniżaniu się brzegu dziąsła w kierunku dowierzchołkowym, aż do odsłonięcia powierzchni korzenia. Obnażenie tzw. szyjek zębów, które zazwyczaj pokryte są dziąsłem, polega na wystawieniu na działanie pokarmów i bodźców termicznych tzw. połączeń szkliwno-cementowych, a czasem również kanalików zębinowych. Wiąże się to z nadwrażliwością i bólem podczas spożywania pokarmów zimnych i gorących.

Jak współcześnie leczy się recesje? Recesje leczy się za pomocą przeszczepu tkanki łącznej (zazwyczaj z podniebienia), który po wgojeniu pozwala pokryć odsłonięte powierzchnie korzeni i wyeliminować nieprzyjemne odczucia podczas spożywania pokarmów o temperaturze innej niż pokojowa.